Çocukta Haya Duygusu

Soru: Çocuğa haya duygusunu öğretmek için neler yapmalı, kıyafet seçiminde nelere dikkat etmelidir?
Cevap: Çocuğa haya duygusunu vermek için, aile içindeki mahremiyete, edebe dikkat etmelidir. Nitekim Peygamber Efendimiz (SAS); “Çocuklarınızı peygamber sevgisi ve haya vererek eğitiniz” buyurmuştur. Diğer bir hadis-i serifte de hayanın kıymetine vurgu yaparak, “Hayası olan çocuğunuzu eğitiniz” buyrulmuştur.
Hayayı öğretmek için, ev içinde anne babanın ve çocukların giydiği kıyafetlerin haram ve edep sınırlarına dikkat edilerek seçilmesi gerekir. Banyo zamanlarında, çocukların birbirlerine karşı edebi muhafaza etmesine dikkat etmeli, izlenilen film ya da çizgi filmlerde seçici olmalı, aile içi konuşmalarda mahrem konuşmalar ya da küfürlü sözler kullanılmamalıdır.
Anne, kız çocuğu için örnektir, babalar ise teşvik edici ve özendiricidir. Babaların küçükten itibaren kız çocuğunu tesettüre özendirmesi, inci boncukla beraber tesettüre uygun kıyafetler hediye alarak tercihini göstermesi, kız çocuğunun gelecekteki tercihi açısından çok önemlidir.
Çocuğu tesettüre alıştırmak demek, onu cendereye almak, rahat davranmasına mani olmak değildir. Çocuklar küçük yaşta kendilerini koruyamayacak kadar masumdurlar, dolayısıyla bu vazife, ebeveyne düşmektedir. Bizim “aman çocuğu sıkmayalım” deyip, küçük yaşlardaki çocukları aşırı rahat davranmaya sevkeden düşüncemizin yanında, ilginçtir, Amerikalılar ana sınıfı ve ilkokul yaşlarındaki kiz çocuklarina okula giderken eteklerinin altına tayt veya şort giymelerini salık verecek kadar hassas davranırlar. Demek ki bu mesele sadece dini bir durum değil, aynı zamanda bir terbiye kuralıdır. Nihayetinde terbiye kuralları da çoğu zaman dini kurallarla paralellik gösterir.
Çocuğun henüz kendini koruyamadığı zamanlarda bile bilhassa anne, evladının genel terbiye ve dini kurallarına gore giyinip davranmasını sağlamakla vazifelidir. Zira büyüklerimizin de söylediği gibi, “çocuğun avreti, büyüğün avreti gibidir”. Annenin dikkat etmesi gereken bir başka husus da, kız çocuklarının kendilerini korumaları için sürekli pantolon giymeleri yerine, özgün ve rahat kıyafetler arayıp bulmaktır. Kızların hanımlara özgü etek veya elbiseyle kendi benliğiyle daha barışık olacağı bir gerçektir, ama çocuk illa etek giyecek diye, onu, rahatsız ve eğreti kıyafetler giymeye zorlamak da doğru değildir. Bu sorunu, evladını tanıyan ve onunla iletişim kurabilen bir anne kolaylıkla çözecektir. Birlikte alışverişe çıkmak, modellere bakmak, dikiş dikmeyi bilen anneler için kızıyla beraber yeni modeller denemesi veya bir terziden yardım alarak gündemde olan kıyafetleri ihtiyaca göre düzenlemek, hem anne- kız arasında eğlenceli bir aktivite olabilir, hem de sürtüşmeye mahal bırakmayacağı için sorun kendiliğinden hallolur.
Küçük yaşlarda başörtüsü sevdirilmeli, ergenlik döneminde zorlanmadan takabilmesi sağlanmalıdır. Ev içinde de abi ya da babanın yanında da olsa dar eşofman ya da pantolonla durmasına müsade edilmemeli, bol kıyafetler ya da uzun üst giydirilmelidir. Giyindikleri zamanlarda oda kapılarını kapamaları tembihlenmeli, birbirlerinin odasına ve yatak odasına kapıyı tıklayarak, izinle girmelerine alıştırılmalıdır.
Ergenlik dönemine geldiklerinde, çocukların odaları ayrılmalıdır. Denize ya da havuza girerken yine küçük yaştan itibaren edebe uygun giydirilmelidir. Mümkünse ergenlikten itibaren kız-erkek ayrı okula verilmelidir. Bu da yine batıda denenmiş ve başarılı olunmuş bir uygulamadır. Ayrıca, sanıldığının aksine, kız- erkek ayrı okullarda eğitim görmekten kızlardan ziyade erkek çocukları fayda görmüş, başarıları artmıştır.
Yine dikkat edilmesi gereken bir başka husus da, bu hususların sadece kız çocukları için geçerli olmadığı, erkek çocuklarının da hayalı yetişmelerine hassasiyet gösterilmesidir. Zira halk arasında genelde kızlar daha kolay korunur da, erkek evladın yaptığı veya giyindiği fazla sorgulanmaz. Ama aslında erkekler de sınırsız özgür değillerdir. Konumuz İslamda tesettür değil ama, erkeklerin de uyması gereken tesettür kuralları olduğunu hatırlatmakda da bir beis olmasa gerek.
Kız çocuklarının anneleri olmasızın bir arkadaşının evine gitmemesine mümkün mertebe dikkat edilmelidir. Çocukların ev ortamlarında birbirleriyle oynadıkları oyunlara dikkat etmeli, oynadıkları odaya gidip, ara ara, onları rahatsız etmeden, kontrol etmelidir. Çünkü, bilhassa 7-11 yaş arası çocukların dışarda oynadıkları oyunlarla, ev ortamında oynadıkları oyunları farklı içerikli olabilir.
Çocuğa verilecek en güzel duygu, tesettürün bir kısıtlayıcılık ve rahatsızlık değil, aslında bir özgürlük ve güzellik olduğunu hissetmelerini sağlamaktır. Bu duygu aşılanmış çocuklar, kendiliklerinden daha dikkatli davranacaktır.
Tüm bunlarla beraber, fıtrattan getirilen haya duygusu çok önemlidir. Elbetteki bu tedbirler de haya duygusunun gelişmesini ve fıtratta verilmiş olan haya duygusunu koruyacaktır. Özgüvenli olması adına çocuğun fıtrattan getirdiği haya duygusunu değiştirmeye çalışmamalıdır. Özgüvenin, sağlıklı anne baba iletişiminden geçtiğini bilmeli, ailenin sağlıklı, sosyal ilişkiler içerisinde olduğu müddetçe, gerektiğinde kendini ifade edeceğini, haklarını savunacağını bilmelidir.
AKWA