Doğal çubuklar veya çiğneme çubukları (Chewing sticks)
Dünyanın çeşitli yerlerinde değişik ağaçlardan elde edilen çiğneme çubukları mahallî isimleriyle ağız temizliğinde kullanılır. Çiğneme çubuklarını ilk defa Babiller’in kullandığı söylenir. Daha sonra Yunanlılar, Romalılar, Yahudiler, Mısırlılar ve Müslümanlar tarafından da kullanılmıştır.
Orta doğu ülkelerinde çiğneme çubuklarının en büyük kaynağı Arak (Salvadora Persica) ağacıdır. Batı Afrikada limon (citrus aurantafolia) ve portakal (Citrus sinensis) ağaçlarından elde edilen çiğneme çubukları Amerika’da sinameki (Cassia sieberianba) köklerinden elde edilir. Sarısalkım(Cassia sieberianba) denen ağaç da bazı bölgelerde kullanılmaktadır (Sierra Leone).
Bizim ülkemizde de Arak ağacından elde edilen ve Misvak diye bilinen çiğneme çubuğu kullanılmaktadır. Arak veya Salvadora persica diş fırçası ağacı (tooth brush tree) olarak da adlandırılır. Misvak İngilizce doğal diş fırçası (the natural tooth-brush) olarak da anılır. 12-15cm’lik çubukların 2cm kadar uç kısmının kabuğu soyularak bu kısım su içine konur. Birkaç saat suda bekletildikten sonra çıkarılır, dişler arasında lif haline gelene kadar çiğnenir. Fırça kılları gibi lif lif olunca kullanılacak hale gelir. Bu işlemden dolayı yanlış olarak çiğneme çubuğu diye adlandırılır. Aslında bu terim yanlıştır. Çünkü misvak çiğnenerek değil, fırça gibi kullanılır.
İslam dini açısından misvak, Hanefi mezhebine göre abdestin Şafii mezhebine göre ise namazın sünnetidir. Yani kullanılması sevaptır. Yine İslam dinine göre diş sağlığının yanı sıra birçok fizyolojik faydaları da vardır.
Dişle ilgili faydaları:
Dişetlerini kuvvetlendirir, etkili bir şekilde plağı uzaklaştırır, dişleri beyazlatır, çürükleri önler, dişleri temizler ve beyazlatır, kötü kokuyu giderir, diş ağrılarını giderir.
Fizyolojik faydaları:
Tat duyusunu geliştirir, zihni ve zekayı kuvvetlendirir, sindirime yardımcı olur, görmeyi kuvvetlendirir, vücudun bütününe faydası vardır, sürekli kullananların yüzlerine parlaklık verir.
Bilimsel olarak misvakın yararı üç şekilde izah edilir:
Fibrillerin mekanik etkisi, misvaktan salgılanan kimyasal maddelerin etkisi ve bu ikisinin kombinasyonu şeklinde açıklanır.
Misvak kalem tutar gibi veya fırça tutar gibi tutularak kullanılır. Fırçadan daha uzun süreli tatbiki söz konusudur(5-10dak.). Yukardan- aşağı hareketler şeklinde kullanıldığından dişlerin fasiyal yüzleri daha iyi temizlenir.
Kimyasal analizi, misvakın trimethylamine, salvadorine, chloride, fluoride, silica, sulphur, vitamin C, saponins tannins, flavenoids ve steroller gibi çeşitli oral sağlığa faydalı maddeler içerdiği rapor edilmiştir.
Bazı çalışma sonuçları
Gazi ve arkadaşları, misvakın günde beş kez kullanılmasıyla plak birikiminin etkili bir şekilde azaldığını rapor etmişlerdir. Darout ve arkadaşları, misvak içerisinde (sulu özlerinde) chloride, sulphate, thiocyanate ve nitrate gibi bazı antimikrobiyal aniyonik bileşiklerin olduğunu bildirmişlerdir.
Elvin-Lewis misvakın antimikrobiyal etkisini tükürük peroksidaz içermesine bağlar.
Tükürük örneklerinde Streptococcus mutans’ın misvak kullananlarda fırça kullananlara göre daha da azaldığı bildirilmiştir. Ayrıca misvağın, içerdiği kloritten dolayı, tükürük pH ‘sını da düşürdüğü rapor edilmiştir.
Bu stikler (misvak çubukları), dişlerde meydana gelen plağı hem mekanik olarak, hem de plağı teşkil eden maddelerle kimyevi reaksiyona girmek suretiyle temizliyor. Bu çubukların dişleri beyazlatan ve koruyan florür, silikon, alkoloidler, uçucu nebati yağlar, reçine, sakızlar, taninler ve antrakinonlar ihtiva ettiği, dişleri temizlemenin yanı sıra diş etlerini stimüle edip, şişme ve kanamaları iyileştirdiği anlaşılmıştır.
Dünya Sağlık Örgütü, 1987senesinde, oral hijyen uygulamalarında misvakı fırçaya alternatif bir araç olarak kabul eder ve tavsiye eder.
Kaynaklar
1. Wu CD, Darout IA, Skaug N: Chewing sticks: timeless natural toothbrushes for oral cleansing. J Periodont Res 2001; 36: 275-284.
2. Almas K.. The Effect of Salvadora Persica Extract (Miswak) and Chlorhexidine Gluconate on Human Dentin: A SEM Study. J Contemp Dent Pract 2002 August;(3)3: 027-035.
3. Almas K, Al-Zeid Z. The Immediate Antimicrobial Effect of a Toothbrush and Miswak on Cariogenic Bacteria: A Clinical Study J Contemp Dent Pract 2004 February;(5)1:105-114.
Konu: Misvakın faydalı olduğunu gösteren ilmi araştırmalar var mıdır?